Hipnoz Nedir?
Hipnoz, odaklanmış bir dikkat, artmış telkin edilebilirlik ve canlı hayal
gücü ile karakterize edilen bir bilinç durumudur (Lynn et al., 2015). Bu
durumda, kişi dış uyaranlara karşı daha az duyarlı hale gelirken, hipnotistin
veya terapistin telkinlerine daha açık hale gelir. Hipnoz, klinik ortamlarda
terapötik bir araç olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır (Jensen et al.,
2017).
1950'li yıllardan beri Dünya Sağlık Örgütü
tarafından bilimsel olarak kabullenmiş ve
hastalıkların tedavisinde bazen tamamlayıcı bazen de tek başına kullanılmıştır.
Dünyada en çok diş hekimleri tarafından anestezi
ve analjezi alanında kullanılmakla birlikte, fobiler, kaygı bozuklukları, kadın
ve erkekte cinsel işlev bozuklukları, bağımlılık, kilo verme vb. birçok durumda
çok etkileyici şekilde kullanılmaktadır.
Türkiye'de de Sağlık Bakanlığı tarafından
geleneksel ve tamamlayıcı tıp alanında kabul görmüş, hekim ve klinik
psikologların yapmasına izin vermiştir.
Hipnozun Nörofizyolojik Temelleri
Hipnoz sırasında beyin aktivitesinde değişiklikler meydana gelir.
Özellikle, prefrontal korteksin aktivitesinde azalma ve dikkatle ilgili beyin
bölgelerinde artış gözlemlenir (Oakley & Halligan, 2013). Bu durum, kişinin
dış dünyadan ziyade içsel deneyimlere odaklanmasını sağlar.
Hipnozun Kullanım Alanları
Hipnoz, birçok psikolojik ve fizyolojik sorunun tedavisinde etkili bir araç
olarak kullanılmaktadır. İşte hipnozun yaygın kullanım alanları:
- Ağrı Yönetimi:
- Hipnoz, kronik ağrı, migren ve kanser ağrısı gibi
durumlarda ağrıyı azaltmada etkilidir (Jensen et al., 2011).
- Özellikle ameliyat sonrası ağrı yönetiminde
hipnozun analjezik etkileri kanıtlanmıştır (Montgomery et al., 2000).
- Psikolojik Bozukluklar:
- Hipnoz, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB),
anksiyete ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde
kullanılır (Lynn et al., 2015).
- Fobilerin tedavisinde hipnoz, bilişsel
davranışçı terapi (CBT) ile birlikte etkili bir şekilde uygulanmaktadır
(Alladin, 2016).
- Davranış Değişikliği:
- Sigara bırakma, kilo kontrolü ve tırnak yeme
gibi davranışsal sorunların üstesinden gelmek için hipnoz kullanılır
(Barnes et al., 2010).
- Hipnoz, kişinin bilinçaltı düzeyde
davranışlarını değiştirmesine yardımcı olur.
- Performans Artırma:
- Sporcular, sanatçılar ve öğrenciler, hipnoz
yoluyla motivasyon, odaklanma ve özgüvenlerini artırabilir (Milling et
al., 2018).
Hipnozun Etkililiği
Hipnozun etkililiği, birçok bilimsel çalışma tarafından desteklenmektedir.
Örneğin:
- Ağrı Yönetimi: Hipnozun kronik ağrıyı azaltmada plaseboya
kıyasla daha etkili olduğu gösterilmiştir (Jensen et al., 2011).
- Psikolojik Tedaviler: Hipnozun, özellikle
travma ve fobi tedavisinde geleneksel terapilere ek olarak kullanıldığında
etkili olduğu kanıtlanmıştır (Alladin, 2016).
- Davranış Değişikliği: Sigara bırakma ve kilo
kontrolü gibi alanlarda hipnozun uzun vadeli başarı oranları yüksektir
(Barnes et al., 2010).
Hipnoz Zararlı mıdır?
Hipnoz, doğru şekilde uygulandığında genellikle güvenli ve zararsız bir tekniktir.
Ancak bazı durumlarda dikkat edilmesi gereken noktalar vardır:
1. Hipnozun Güvenli Olduğu
Durumlar:
- Eğitimli Uzmanlar Tarafından Uygulandığında: Hipnoz, sertifikalı ve
deneyimli bir hipnoterapist veya psikolog tarafından uygulandığında
güvenlidir.
- Kişinin Rızasıyla Yapıldığında: Hipnoz, kişinin isteği ve
onayı olmadan uygulanmamalıdır.
- Tıbbi ve Terapötik Amaçlarla Kullanıldığında: Klinik hipnoz, birçok
psikolojik ve fiziksel sorunun tedavisinde etkili bir araçtır.
2. Hipnozun Riskli Olabileceği
Durumlar:
- Eğitimsiz Kişiler Tarafından Uygulandığında: Hipnoz, eğitimsiz
kişiler tarafından uygulandığında olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bu
nedenle, hipnozun sertifikalı ve deneyimli uzmanlar tarafından
uygulanması önemlidir (Lynn et al., 2015).
- Psikiyatrik Sorunları Olan Kişilerde: Şizofreni veya
borderline kişilik bozukluğu gibi ciddi psikiyatrik rahatsızlıkları olan
kişilerde hipnoz uygun olmayabilir (Alladin, 2016).
3. Hipnozun Yan Etkileri:
- Geçici Baş Dönmesi veya Yorgunluk: Bazı kişiler hipnoz
sonrası hafif baş dönmesi veya yorgunluk hissedebilir.
Hipnoz Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
- Hipnoz Bir Uyku Durumu Değildir:
- Hipnoz, kişinin bilincinin açık olduğu bir
durumdur. Kişi, hipnoz sırasında çevresindeki olayların farkındadır (Oakley
& Halligan, 2013).
- Hipnoz Sırasında Kontrol Kaybedilmez:
- Hipnoz sırasında kişi, hipnotistin telkinlerine
açık olsa da kendi iradesini ve kontrolünü kaybetmez (Lynn et al., 2015).
- Herkes Hipnoza Yatkın Değildir:
- Hipnoza yatkınlık kişiden kişiye değişir. Bazı
kişiler hipnoza daha kolay girerken, bazıları daha dirençli olabilir
(Jensen et al., 2017).
Sonuç
Hipnoz, bilimsel olarak kanıtlanmış birçok terapötik faydaya sahip bir
tekniktir. Ancak, eğitimli ve sertifikalı uzmanlar tarafından uygulanmalı ve
kişinin rızası alınmalıdır. Hipnozun zararlı olup olmadığı, uygulama şekline ve
kişinin durumuna bağlıdır. Bu nedenle, hipnoz deneyimi yaşamak isteyen
kişilerin güvenilir ve deneyimli uzmanlara başvurması önemlidir.
Kaynaklar
- Alladin, A. (2016). Cognitive
Hypnotherapy: An Integrated Approach to the Treatment of Emotional
Disorders. Wiley.
- Barnes, J., McRobbie, H., Dong, C. Y., Walker,
N., & Hartmann-Boyce, J. (2010). Hypnotherapy for smoking
cessation. Cochrane Database of Systematic Reviews, (10).
- Jensen, M. P., Jamieson, G. A., Lutz, A.,
Mazzoni, G., McGeown, W. J., Santarcangelo, E. L., ... & Terhune, D.
B. (2017). New directions in hypnosis research: Strategies for advancing
the cognitive and clinical neuroscience of hypnosis. Neuroscience
of Consciousness, 3(1).
- Jensen, M. P., Patterson, D. R., & Sherlin,
L. H. (2011). Hypnotic approaches for chronic pain management: Clinical
implications of recent research findings. American Psychologist,
66(2), 167.
- Lynn, S. J., Rhue, J. W., & Kirsch, I.
(2015). Handbook of Clinical Hypnosis. American Psychological
Association.
- Montgomery, G. H., DuHamel, K. N., & Redd, W.
H. (2000). A meta-analysis of hypnotically induced analgesia: How
effective is hypnosis? International Journal of Clinical and
Experimental Hypnosis, 48(2), 138-153.
- Oakley, D. A., & Halligan, P. W. (2013).
Hypnotic suggestion: Opportunities for cognitive neuroscience. Nature
Reviews Neuroscience, 14(8), 565-576.
Hiç yorum yok: